همیشه اینطور نیست که خریدار به فروشنده پول بپردازد. گاهی شرایط برعکس میشود. یعنی این فروشنده است که به حساب مشتری پول واریز میکند. واریز پول برای مشتری پدیدهی تازهای نیست. اما شکل انجام آن، و همچنین دلایلی که باعث میشوند فروشنده به حساب مشتری پول واریز کند، با دگرگون شدن روشهای بانکداری سنتی متحول شدهاند.
امروز میخواهیم دربارهی روشهای وایز پول به حساب مشتری صحبت کنیم و شرایطی که در آن، فروشنده به خریدار پول میپردازد، و نیز چگونگی انجام این فرایند، را بررسی نماییم. در این بررسی توجه خود را بر دو روش متمرکز میکنیم: تسهیم خودکار و ریفاند.
با این توضیح که ممکن است روشهای واریز پول به حساب مشتری در آینده متنوعتر و پیشرفتهتر شوند، مقالهی حاضر به بررسی فناوریهای جاری کنونی میپردازد.
واریز برای مشتری: ریفاند
آیا تا به حال پیش آمده که کالایی که خریدهاید را بازپس بفرستید یا مثلاً سفارش خرید خود را تغییر دهید؟ فرض کنید شما از یک فروشگاه آنلاین یک جفت کفش میخرید اما وقتی کفش به دستتان میرسد متوجه میشوید کیفیت یا مشخصات آن با چیزی که در سایت معرفی شده بود مغایرت دارد. شاید حتی به اشتباه، سفارش مشتری دیگری برای شما فرستاده شده باشد. در این حالت فروشنده ملزم به پرداخت خسارت به خریدار است. به این کار «ریفاند» گفته میشود که یکی از رایجترین اشکال واریز پول به حساب مشتری از سوی فروشنده است.
در ادبیات بازار، به ریفاند «استرداد وجه» نیز گفته میشود. بنابراین استرداد وجه، فرایندی است که طی آن خریدار، کالا یا خدمتی که بابت آن پول پرداخت کرده را به فروشنده پس میدهد و تمام یا بخشی از پول خود را پس میگیرد.
شاید بهتر باشد این نکته را شفاف کنیم که در اینجا منظور ما از ریفاند، تراکنشهایی هستند که از طریق درگاه پرداخت اینترنتی صورت میگیرند. یعنی وضعیتی که تراکنش خرید به صورت آنلاین پردازش و ثبت شده است. هنگامی که خریدار درخواست بازگشت پول را برای فروشنده میفرستد، فروشنده برای واریز پول به حساب مشتری میتواند با ذکر مشخصات کلی تراکنش خرید، تراکنش بازگشت وجه را ایجاد و وجه دریافت شده از دارندهی کارت را به حساب او واریز نماید.
البته مواردی هم وجود دارد که خریدار از خرید خود انصراف میدهد ولی هیچ پولی به او ریفاند نمیشود. آیا شده در دقیقهی ۹۰ سفر خود را کنسل کنید؟ در چنین موقعیتی آژانس مسافرتی مربوطه، بر اساس ضوابط و مقرراتی که شما هنگام خرید بلیت آنها را پذیرفتهاید، این حق را برای خود محفوظ میدارد که هیچ مبلغی را به شما باز نگرداند.
با توجه به آنچه گفته شد میتوان گفت ریفاند به دو شکل قابل انجام است:
- ریفاند کامل (بازپرداخت کامل)؛
- ریفاند جزئی (بازپرداخت جزئی)؛
این که کدام یک از دو مورد بالا از سوی فروشنده اعمال شود کاملاً بستگی به ضوابط و مقرراتی دارد که خریدار هنگام خرید آنها را قبول کرده است. واریز پول به حساب مشتری با فرایند ریفاند میتواند به دلایل گوناگونی انجام شود.
- تراکنش ناموفق
یکی از معمولترین دلایل ریفاند، تراکنش ناموفق است. احتمالاً برای شما هم دستکم یک بار این اتفاق افتاده که تراکنشی را به صورت آنلاین انجام دادهاید، پول از حسابتان برداشته شده، اما در آخرین لحظه تراکنش ناموفق اعلام شده است! خیلی احساس ناخوشایندی است، نیست؟
مراحل انجام یک تراکنش اینترنتی به طور ساده و خلاصه به این ترتیب است:
۱. پردازش تراکنش در درگاه پرداختی که مشتری با آن مبلغ را پرداخت میکند؛
۲. جمعآوری تمام اطلاعات حساس و ضروری به وسیله درگاه پرداخت؛
۳. دریافت مبلغ تراکنش از سوی بانکی که فروشنده با آن کار میکند؛
۴. کسر مبلغ تراکنش از حساب بانکی خریدار؛
در صورتی که در هر کدام از مراحل بالا اختلالی پیش بیاید، تراکنش ناموفق خواهد بود. البته جای نگرانی نیست. زیرا مبلغ کسر شده به طور خودکار بین چند دقیقه تا حداکثر ۷۲ ساعت بعد به حساب شما برگردانده میشود. ولی نمیشود از این واقعیت گذشت که لذت تکمیل خرید و به دست آوردن کالا یا خدمتی که مشتاق آن بودید را از دست دادهاید!
تراکنشهای ناموفق چه میشوند؟ اینجا بخوانید.
- انصراف خریدار
یکی دیگر از موقعیتهای معمولی که منجر به بازگشت پول میشود، انصراف خریدار از خرید است. خیلی مواقع پیش میآید که مشتری کالایی را سفارش میدهد ولی وقتی به دستش میرسد از کیفیت آن راضی نیست. یا مشخصات کالای واقعی با آنچه فروشنده در سایت اعلام کرده بود مغایرت دارد. در چنین موقعیتی خریدار انصراف خود از خرید را به فروشنده اعلام میکند و فروشنده وظیفه دارد به آن رسیدگی نماید.
- بازپرداخت خرید
بعضی فروشندهها امکانی را برای خریدارانشان فراهم میکنند که پس از هر خرید، مبلغ جزئی و مشخصی از پولی که خریدار پرداخت کرده به طور خودکار به حسابش برگردانده میشود. در ایران برخی فروشگاههای اینترنتی این خدمت تشویقی را با عنوان «کَشبَک» به مشتریان خود معرفی میکنند.
دربارهی ریفاند بیشتر بخوانید.
واریز پول کلان به حساب: تسهیم خودکار
کسب و کارهای دو وجهی (Two Sided Platforms) کسب و کارهایی هستند که دو دسته کاربر متفاوت دارند. این کسب و کارها از یک گروه پول دریافت میکنند و به گروه دیگر پول میپردازند. در نتیجه یکی از مهمترین خدماتی که کسب و کارهای دو وجهی در حوزهی پرداخت به آن نیاز دارند وبسرویس تسهیم خودکار است. وبسرویس تسهیم ،امکان واریز پول کلان به حساب و واریز با تعداد بالا، به صورت خودکار را فراهم میکند.
البته کارکرد سرویس تسهیم خودکار شکل دیگری هم دارد و فقط جهت واریز پول به حساب مشتری به کار نمیرود. در واقع از این سرویس بیشتر برای واریز پول به حساب شرکا و سهامداران استفاده میشود. شرکا و سهامداران یک کسب و کار، از درآمدها سهم دارند. سرویس تسهیم خودکار میتواند جریان درآمد روزانه شرکت را به یک حساب واسطه روانه کند و سپس بر اساس سهم شرکا، عملیات تسهیم درآمد را با درصدهای مشخص و زمانبندی تعیین شده انجام دهد. به این ترتیب درآمد کلان شرکت به صورت مکانیزه (خودکار) و بدون دخالت نیروی انسانی، به شکلی دقیق، سریع و با برنامهریزی مشخص، مدیریت و ورودیهای مالی میان شریکها تقسیم میشود. این سرویس همچنین گزارشهای دقیقی از درآمدهای ورودی به حساب واسط و نیز انتقال آنها به حساب ذینفعان را ارائه میدهد.
قابلیت تسهیم برای آسان کردن فرایند حسابداری در شرکتها و مجموعههای تجاری به وجود آمده است. وقتی شما از یک درگاه پرداخت، مثلاً درگاه پرداخت وندار، استفاده میکنید تمام خدمات ارائه شده از قابلیت تسهیم برخوردارند. برای فعال کردن سرویس تسهیم خودکار بر روی درگاه، هنگامی که درگاه پرداخت را ایجاد میکنید، باید با توجه به نوع سیاست شرکت، اندازهی سهم هر کدام از شرکا و سهامداران را به همراه شماره شبای هر کدام از این افراد، به صورت جداگانه در پنل مدیریتی درگاه پرداخت تعریف کنید. پس از آن، سیستم تسهیم خودکار فعال میشود و بر اساس یک ساز و کار خودکار، تمام درآمدها و پولهای وصول شده را در راستای برنامهی از پیش تعیین شدهی شما سهمبندی کرده و به صورت روزانه به حساب ذینفعان مشخص شده، واریز مینماید. همانطور که اشاره شد تمام این تراکنشها و تسویههای روزانه به طور خودکار رصد میشوند و گزارش آنها در سیستم ثبت میگردد.
استفاده از یک درگاه پرداخت واسط و برخورداری از سرویس تسهیم خودکار این مزیت را برای کسب و کارها به دنبال دارد که از طریق یک قرارداد هوشمند و تعریف چند شمارهی شبا در سیستم و در نهایت تعیین میزان سهم هر یک از شرکا ،کارمندان، بازاریابها و دیگر افراد ذینفع، وجوه دریافتی را سهمبندی کنند. همچنین از آنجا که تسهیم خودکار درگاه پرداخت یک فرایند اتوماتیک است، هزینههای حسابداری را تا حد چشمگیری کاهش میدهد. چون درگاههای واسط برای واریز پول از روشهای مختلفی استفاده میکنند و زیرساختهای پایا و ساتنا نیز جزو آن است از آن برای واریز پول کلان به حساب دیگران نیز استفاده میشود.
به طور کلی دو نوع تسهیم خودکار تعریف شده است: پویا (داینامیک) و ثابت.
روش تسهیم پویا
در روش تسهیم پویا، امکان تعیین شمارههای شبای مختلف وجود دارد. ساز و کار این روش به این صورت است که سهم هر شمارهی شبا با استفاده از API پرداخت و از سوی خود کاربر پذیرنده تعیین میشود.
روش تسهیم ثابت
در روش تسهیم ثابت یک شماره شبا وجود دارد. مبالغ تعیین شده به صورت ثابت یا درصدی به همان شماره شبا واریز میشوند.
واریز پول با تسهیم خودکار در عمل
فعالیتهای تجاری همیشه نیاز به جابهجایی پول دارند. تسهیم خودکار فرایند پیچیده و زمانبر جابهجایی پول را به شکلی خودکار، سریع و ساده انجام میدهد.
به عنوان نمونهی عملی، یک شرکت خدمات مسافرتی را در نظر بگیرید که رزرو هتل بخشی از وظایف آن است. ساز و کار حسابداری به روال سنتی اینگونه است که بعد از دریافت وجه از مشتری، باید سهم شرکت از فروش جدا شده و بقیهی مبلغ به حساب هتل واریز شود. این کار فشار مضاعفی را به نظام مالی شرکت وارد میکند و حجم سنگینی از عملیاتی پیچیده و تکراری را بر شرکت تحمیل مینماید.
در مقابل، به کمک سرویس تسهیم خودکار، تمام این فرایند به صورت اتوماتیک انجام میشود. به این ترتیب که بعد از انجام عملیاتِ پرداخت از سوی مشتری، شرکت به طور همزمان درصد سهم خود از فروش را مستقیماً دریافت میکند و سهم هتل نیز به حساب آن واریز میشود.
در این نوشتار دو روش واریز پول به حساب مشتری را توضیح دادیم. همانطور که گفتیم ممکن است با توسعهی فناوری مالی، این روشها نیز توسعه پیدا کنند یا تغییر نمایند. برای این که در عرصهی فناوری مالی به روز بمانید، مطالب وبلاگ وندار را دنبال کنید. همچنین برای برخورداری کسب و کارتان از سرویس تسهیم خودکار وندار، درگاه پرداخت وندار و خدمات کاربردی و مفید دیگر که برای تجارت شما ضروری هستند، میتوانید خدمات وندار را انتخاب نمایید.