یک بار برای یک تحقیق شخصی، فهرست موفق‌ترین استارت‌آپ‌های چند کشور مختلف را بررسی می‌کردم. در حین بررسی نکته‌ی جالبی توجهم را جلب کرد. در برخی از کشورها مثل کانادا، بیشترین تعداد استارت‌آپ‌های موفق را فینتک‌ها تشکیل می‌دادند. البته این موضوع چندان هم عجیب نیست. امور مالی فرایندهای پیچیده‌ای هستند. فینتک‌ها در عین حال که خدمات بسیار ارزشمندی را، هم به کسب و کارها و بنگاه‌های اقتصادی و هم به مشتریان، ارائه می‌دهند، می‌توانند درآمد خوبی نصیب مدیران و گردانندگان خود کنند.
از آنجا که امور مالی مرز نمی‌شناسند و برای هر کسب و کاری ضرور هستند، طی این سال‌ها در ایران نیز فینتک‌های متنوعی شروع به کار کرده‌اند. شناسایی این فینتک‌ها هم به سود صنعت فینتک است و هم می‌تواند برای سایر مشاغل و متقاضیان خدمات مالی مفید باشد. بنابراین امروز قصد داریم به معرفی فینتک‌های موفق ایرانی بپردازیم.
البته تعداد این فینتک‌ها کم نیست. زمینهی فعالیت آنها نیز بسیار گسترده و متنوع است. بنابراین بهتر است ابتدا نگاهی اجمالی به صنعت فینتک بیندازیم، سپس زمینه‌های مختلف فعالیت فینتک‌های ایرانی را بررسی و در نهایت از هر گروه، یک یا دو مورد از موفق‌ترین‌ها را معرفی کنیم.
فینتک‌های ایرانی در یک نگاه کلی
پدیده‌های زیادی هستند که منشأ دقیقی برای پیدایش آنها یافت نمی‌شود. شاید اگر بخواهیم خیلی دقیق باشیم، صنعت فینتک (به شکل امروزی) در ایران، یکی از همین پدیده‌ها باشد. دلیل این امر آن است که نمی‌توان برای برخی دستاوردهای فناورانه، به خصوص در عرصه‌ی فناوری دیجیتال، مرز روشنی تعیین کرد.
در شهریور ماه سال ۱۳۹۵ بانک مرکزی ایران برای اولین بار نسبت به فعالیت فینتک‌ها در ایران واکنش نشان داد. گرچه قبل از آن تاریخ، تعدادی از استارت‌آپ‌های پیشرو فعالیت فینتکی خود را آغاز کرده بودند، اما شاید بتوان شروع رسمی فعالیت فینتک‌های ایرانی را از همان تاریخ در نظر گرفت.
شرکت‌های فینتک زمینه‌های فعالیت متنوعی دارند. هرکدام از این زمینه‌ها بر فرآیندها و اهداف خاصی متمرکز هستند. اما همه‌ی آنها با امور مالی سر و کار دارند. امور مالی و فناوری هیچگاه از هم جدا نبوده‌اند و در هر مقطعی از تاریخ، همدیگر را پوشش داده‌اند. اما در عصر ارتباطات و فناوری دیجیتال، مفهوم فینتک یا «فناوری مالی» (Financial Technology) دلالت بر پیچیدگی و درهم تنیدگی بیشتر فناوری و امور مالی دارد.
مهم‌ترین و پرکاربردترین عرصه‌های فعالیت فینتک‌های ایرانی عبارتند از:
- مدیریت مالی
- عملیات پرداخت
- بانک‌پذیری
- حواله‌ی بین‌المللی
- قرض و تأمین سرمایه‌ی جمعی
- پول و ارز جدید (رمز ارز و…)
- اینشور تِک (بیمه)
- وِلث تک (سرمایه‌گذاری نوین)
- رِگ تک (امور تنظیم مقررات)
توجه به این نکته اهمیت دارد که این دسته‌بندی ثابت نیست و ممکن است بر اساس نیازهای جدید تغییر کند. در هر کدام از این بخش‌ها تعدادی شرکت در قالب استارت‌آپ یا هولدینگ فعالیت می‌کنند که به عنوان فینتک‌های ایران شناخته می‌شوند.
در ادامه به معرفی و بررسی یک استارت‌آپ فینتک موفق در هر کدام از این بخش‌ها خواهیم پرداخت.
استارت‌آپ‌های موفق فینتک در ایران
همانطور که اشاره شد فینتک‌های ایرانی در ۹ گروه مختلف فعالیت می‌کنند و هرکدام به شکل تخصصی در بخشی از عملیات و فرایندهای مالی سرویس می‌دهند. اما این به آن معنا نیست که این شرکت‌ها فقط در یک بخش فعالیت می‌کنند و در بخش‌های دیگر فعال نیستند. به عنوان مثال شرکت وندار در کنار خدمات پرداخت، راهکارهایی برای مدیریت مالی، انتقال پول بین‌المللی و ارزهای جدید را نیز در قالب خدمات و محصولات متنوع ارائه می‌کند.
با این توضیح به معرفی فینتک‌های موفق ایرانی در هرکدام از بخش‌های ۹ گانه‌ی صنعت فینتک می‌پردازیم.
مدیریت مالی
نیوُ (Nivo) یک استارت‌آپ فینتک است که در زمینهی مدیریت مالی سرویس‌دهی می‌کند. برای استفاده از اپلیکیشن نیو شما نیاز به دانش مالی و حسابداری ندارید. به کمک نیو می‌توانید به آسانی دریافت‌ها و پرداخت‌های خود را رصد کنید، بودجه‌بندی کنید، بر پس‌انداز خود نظارت داشته باشید و به طور هوشمند از بستانکاری و بدهی خود باخبر شوید.
نیوُ فعالیت خود را از سال ۱۳۹۴، با تمرکز بر مدیریت امور مالی، آغاز کرده است. این شرکت در حوزه‌های دیگر فینتک مثل بانک‌پذیری و ارزهای جدید نیز خدمات ارائه می‌دهد.
فهرست خدمات نیو
- امکان داشتن مدیریت مالی دقیق و با سهولت
- ارتباط با بانک‌ها
- دسترسی پیامکی به تمام پیامک‌های دارای محتوی مالی
- داشتن حساب ابری
- امکان اشتراک‌گذاری
- امکان پس‌انداز
- امکان بودجه‌بندی
- مدیریت چک
- مدیریت اقساط
- مدیریت طلب و بدهی
- ثبت تراکنش‌های دوره‌ای
مهم‌ترین رقیبان نیو در بازار، شرکت‌ها و استارت‌آپ‌های هلو، پارمیس، محک و جیب هستند.
وب سایت رسمی نیو: https://nivoapp.com
عملیات پرداخت
فینتک وندار (Vandar) فعالیت خود را از سال ۱۳۹۷ شروع کرده است و به طور تخصصی بر امور پرداخت‌های مالی تمرکز دارد. وندار مجموعه‌ای از ابزارهای پذیرش پول را به کسب و کارها پیشنهاد می‌کند که به واسطه‌ی آن بهتر می‌توانند از مشتریان خود پول دریافت کرده و جریان مالی کسب و کار خود را مدیریت کنند. در استفاده از ابزارها و محصولات وندار، نوع و اندازه کسب و کار چندان تأثیرگذار نیست. این خدمات در حال حاضر بر بستر وب‌سایت وندار به آدرس https://vandar.io ارائه می‌شوند.
فهرست خدمات وندار
- ارائه ابزارهای پذیرندگی از جمله، فرم‌های درخواست پول، خیریه و صندوق‌های خانوادگی
- درگاه پرداخت بانکی
- تجهیزات کارت‌خوان بانکی
- دایرکت دبیت
از جمله رقیبان وندار در بازار شرکت‌های زرین پال، پی‌آی‌آر و آی‌دی‌پی هستند.
وب سایت رسمی وندار: https://vandar.io
بانک‌پذیری
دریافت خدمات بانکی از طریق موبایل یکی دیگر از حوزه‌های فینتک است. در این زمینه از بین فینتک‌های ایرانی، اپلیکیشن موبایلت نمونه‌ی خوبی برای معرفی است. موبایلت دستیار مالی هوشمندی است که با همکاری بانک سامان طراحی و عرضه شده است. خیلی از قابلیت‌های موبایلت برای عموم قابل استفاده است و فقط به مشتریان بانک سامان محدود نمی‌شود.
مشتریان بانک سامان با کمک موبایلت می‌توانند علاوه بر دریافت خدمات معمول بانکی مثل انتقال وجه، خدمات مرتبط با چک، تسهیلات، فهرست تراکنش‌ها و… از خدمات مالی دیگری مانند پرداخت قبض‌ها، خرید شارژ تلفن همراه و خرید بسته‌های اینترنت همراه نیز استفاده کنند.
موبایلت برای مشتری‌های بانک سامان امکان مدیریت مالی شخصی نیز فراهم می‌کند. این افراد می‌توانند مثل یک شعبه‌ی ۲۴ ساعته‌ی بانک سامان، به صورت‌وضعیت هر کدام از سپرده‌های خود به تفکیک واریزها و برداشت‌ها دست پیدا کنند.
نام‌گذاری موبایلت خیلی هوشمندانه صورت گرفته است. موبایلت تلفیقی از دو واژه‌ی «موبایل» و «وُلِت» است که در قالب موبایلت درآمده و در زبان انگلیسی به معنای «کیف پول همراه» است. این واژه در زبان فارسی نیز به معنی «موبایلِ تو» است. موبایلت از مرداد ۱۳۹۵ فعالیت خود را آغاز کرده است.
فهرست خدمات موبایلت
- بانکداری پیشرفته
- خدمات پرداخت
- مدیریت حسابداری شخصی
اپلیکیشن‌ها و نرم‌افزارهای همراه بانک سایر بانک‌ها از رقیبان موبایلت محسوب می‌شوند.
انتقال بین‌المللی پول
در حوزه‌ی تراکنش‌های بین‌المللی، استارت‌آپ‌های فینتکی زیادی در ایران شروع به کار کرده‌اند. یکی از آنها تهران پرداخت (Tehran Payment) است. طی این سال‌ها، بر اثر محدودیت‌هایی که تحریم‌های جهانی ایجاد کرده‌اند، پرداخت‌های ارزی و تبادلات مالی در سطح بین‌المللی دچار پیچیدگی‌های زیادی شده است. این امر بر زندگی هزاران دانشجوی ایرانی که در خارج از کشور مشغول به تحصیل هستند اثر گذاشته است. در سال ۱۳۹۱ تعدادی از فارغ التحصیلان و دانشجویان دانشگاه تهران، برای کمک به تسهیل تراکنش‌های ارزی و بین‌المللی، راهکارهایی را در قالب استارت‌آپ تهران پرداخت ایجاد کردند تا فرایند درخواست پذیرش از دانشگاه‌های خارج از کشور و نقل و انتقال پول در سطح بین‌المللی امکان‌پذیر شود.
شعار تهران پرداخت «سریع، دقیق، آگاهانه» است. پشتیبانی تهران پرداخت خود را متعهد کرده که به طور ۲۴ ساعته پاسخگوی نیازها و سؤال‌های مشتریان، کاربران و شرکای تجاری باشد.
فهرست خدمات تهران پرداخت
- صدور کارت‌های ارزی مسترکارت و ویزاکارت
- پرداخت با پی‌پال (PayPal)
- پرداخت با مسترکارت و ویزا کارت در وب سایت‌های خارجی
- پرداخت با وب‌مانی (WebMoney)
- پرداخت با اسکریل (Skrill)
وب‌سایت رسمی تهران پرداخت: www.tehranpayment.com
تأمین مالی جمعی
تأمین مالی جمعی یا «کراود فاندینگ» یک شیوه‌ی جالب در تأمین سرمایه‌ی لازم برای شروع یک پروژه‌ی خلاقانه در زمینه‌های علمی، فرهنگی، هنری، طراحی محصول و… است. بیشتر پلتفرم‌های مطرح کراود فاندینگ در دنیا در جهت حمایت از این گونه ایده‌ها فعالیت می‌کنند. تعدادی هم هستند که در جهت کمک به خیریه‌ها سرمایه جمع می‌کنند. در بین فینتک‌های ایرانی هم استارت‌آپ‌های مطرحی در زمینهی تأمین مالی جمعی شروع به کار کرده‌اند. «فاندوران» (Fundoran) یکی از این شرکت‌هاست. این استارت‌آپ کار خود را در شهریور ۱۳۹۴ شروع کرده است. افرادی که در زمینهی هنر، فناوری، طراحی محصول، آی‌تی و امور اجتماعی و خیریه فعال هستند و ایده‌های خلاقانه دارند، در فاندوران برای پروژه‌ی خود کمپین طراحی می‌کنند. کاربران و پشتیبان‌های فاندوران بنا بر سلیقه‌ی شخصی، علاقه یا دغدغه‌های خود از این پروژه‌ها حمایت مالی می‌نمایند و به نسبت میزان مشارکت خود، پاداش دریافت می‌کنند. تا امروز چند ده پروژه به کمک فاندوران به اجرا درآمده و به نتیجه رسیده‌اند. روندی که همچنان با شتاب ادامه دارد.
فهرست خدمات فاندوران
- ایجاد بستری برای تعریف پروژه‌های نوآورانه در حوزه‌های مختلف مانند طراحی محصول، بازی، کتاب و محیط زیست و جذب سرمایهٔ جمعی برای تأمین مالی آنها.
استارت‌آپ‌های حامی‌جو، دونِیت و مهربانه مهم‌ترین رقیب‌های فاندوران به شمار می‌روند.
وب‌سایت رسمی فاندوران: www.fundorun.com
پول
در این حوزه‌ی فینتک، رمز ارزها و دارایی‌های دیجیتال مورد توجه هستند. نوبیتکس،کوینکس، اکسیر و دونه از جمله استارت‌آپ‌هایی هستند که در این بخش فعالیت می‌کنند.
در سال ۱۳۹۶ استارت‌آپ فینتکی نوبیتکس (Nobitex) به عنوان پل ارتباطی بین ایران و حرکت اقتصاد جهانی به وجود آمد. به کمک نوبیتکس، مبادله‌ی بی‌واسطه‌ی دارایی‌های دیجیتالی با ارز رایج امکان‌پذیر شده است. این فینتک هدف خود را این‌گونه توضیح می‌دهد: «ایجاد بازاری امن برای رمز ارزها در داخل ایران. این اقدام نه تنها باعث جلوگیری از خروج ارز به صرافی‌های بین‌المللی می‌شود، بلکه باعث عادلانه شدن قیمت‌ها، جلوگیری از بلوکه شدن اموال ایرانی‌ها در خارج از کشور، افزایش نقد شوندگی و در نهایت، گسترش کاربرد فناوری بلاک‌چین در ایران خواهد شد.»
نوبیتکس در حال حاضر از رمز ارزهای بیت‌کوین، اتر، لایت‌کوین و تتر پشتیبانی می‌کند.
در بسترهای دیجیتالی رمز ارز، امنیت شبکه و حفاظت از دارایی‌های کاربران یکی از الویت‌های اصلی است. به همین دلیل هسته‌ی اولیه‌ی تیم توسعه نوبیتکس از برنامه‌نویسان باتجربه در حوزه‌ی امنیت سایبری تشکیل شده است. همچنین برای اطمینان بیشتر از تدابیر امنیتی، با همکاری مراکز تحقیقاتی در دانشگاه صنعتی شریف، ارزیابی‌های امنیتی روی سامانه‌ی نوبیتکس با موفقیت انجام شده است.
فهرست خدمات نوبیتکس
- تبدیل چهار ارز رمزنگاری‌شده بیت‌کوین، اتر، لایت‌کوین و تتر به ریال و برعکس، به‌صورت آنی و با سفارش گذاری به قیمت دلخواه از طریق مشتری.
- ارائه‌ی درگاه پرداخت رمز ارز برای کسب و کارهای کوچک.
نوبیتکس با فراهم کردن امکاناتی همچون برداشت و واریز خودکار، امکان مبادله‌ی ۲۴ ساعته و رابط برنامه‌نویسی (API) یک زیرساخت اساسی برای استارت‌آپ‌های حوزه بلاک‌چین و خدماتی همچون نقل و انتقال بین‌المللی از طریق رمز ارزها محسوب می‌شود.
وب‌سایت رسمی نوبیتکس: https://nobitex.ir
اینشور تِک
منظور از اینشورتک، استارت‌آپ‌های فعال در زمینهی خدمات بیمه هستند. در این حوزه نیز استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های زیادی فعالیت می‌کنند. از بین آنها به معرفی «ازکی» می‌پردازیم که این روزها حسابی سر و صدا کرده است.
در واقع ازکی خودش یک شرکت بیمه‌کننده نیست. این شرکت یک پایگاه اطلاع‌رسانی یا دایره‌المعارف آنلاین بیمه‌های موجود در کشور است. به کمک ازکی هر متقاضی دریافت خدمات بیمه می‌تواند شرکت‌های بیمه، سرویس‌های پیشنهادی آنها و قیمت و تعرفه‌ی هر طرح بیمه‌ای را مقایسه کند و مناسب‌ترین گزینه را انتخاب نماید.
ﻣﺤﺼﻮﻻت ازﮐﯽ عبارتند از ﺑﯿﻤﻪی ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ، ﺑﯿﻤﻪی ﺑﺪﻧﻪ خودرو، ﺑﯿﻤﻪی موتورسیکلت، ﺑﯿﻤﻪی آتش‌سوزی و زﻟﺰﻟﻪ، ﺑﯿﻤﻪی ﻣﺴﺎﻓﺮت، ﺑﯿﻤﻪی ﻋﻤﺮ و ﺑﯿﻤﻪی درﻣﺎن.
ازﮐﯽ اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺎﻣﻠﯽ در ﻣﻮرد ﻗﯿﻤﺖ، ﺳﻄﺢ ﮐﯿﻔﯿﺖ، ﻣﯿﺰان ﭘﻮﺷﺶ ﺑﯿﻤﻪ، ﺗﻌﺪاد ﺷﻌبه‌های ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﺴﺎرت و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯿﺰان رﺿﺎﯾﺖ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن از ﺧﺴﺎرت درﯾﺎﻓﺘﯽ را اراﺋﻪ می‌دهد.
استارت‌آپ ازکی از سال ۱۳۹۷ کار خود را آغاز کرده است.
فهرست خدمات ازکی
- مشاوره، مقایسه و فروش آنلاین بیمه
وب‌سایت رسمی ازکی: https://www.azki.com
امنیت
بر خلاف حوزه‌های دیگر فینتک، در بخش امنیت و بخش تنظیم مقررات (که به آن خواهیم پرداخت) استارت‌آپ‌های زیادی فعال نیستند. «سپارکس» (Separex) یکی از استارت‌آپ‌های فینتک است که در حوزه‌ی امنیت فعالیت می‌کند. وظیفه‌ی اصلی سامانه‌ی هوشمند سپارکس، ایمن‌سازی داد و ستد‌هایی است که در فضای مجازی انجام می‌گیرند. این سامانه از طریق طراحی یک سازوکار شفاف، به‌عنوان یک میانجی مالی معتمد عمل می‌کند و با حفاظت و تأمین امنیت مبلغ داد و ستد، درستی انجام آن را رصد می‌نماید.
هدف از راه‌اندازی سپارکس، جلوگیری از «کلاهبرداری‌های آنلاین» و «قاعده‌مندکردن» روند داد و ستد است.
نسخه اولیه‌ی سامانه‌ی سپارکس در آذر ۱۳۹۸ تهیه، و فعالیت رسمی آن در فروردین ۱۳۹۹ آغاز شد. سپارکس در کمتر از ۶ ماه توانست در هر هفته، رشدی پنج درصدی در جذب کاربر داشته باشد.
فهرست خدمات سپارکس
- ایمن کردن وجه داد و ستد کالای فیزیکی، مجازی، خدمات و پروژه‌ها
- پشتیبانی آنلاین ۲۴ ساعته و تلفنی از شنبه تا چهارشنبه در ساعات اداری
- پشتیبانی حقوقی داد و ستدها
- انتقال سریع وجه داد و ستد به فروشندگان کالای فیزیکی، مجازی، خدمات و پروژه‌ها
از رقیب‌های اصلی سپارکس در بازار می‌توان به ایسام و پونیشا اشاره کرد.
رِگ تک
این حوزه از فینتک به استارت‌آپ‌ها و شرکت‌هایی که به تنظیم مقررات می‌پردازند مربوط می‌شود. همانطور که قبلاً هم اشاره شد، در این بخش استارت‌آپ‌های زیادی فعالیت نمی‌کنند. «یو آیدی» یک بستر آنلاین احراز هویت دیجیتال و از راه دور است که در عین حفظ حریم شخصی کاربران، زیرساخت لازم برای افزایش سطح خدمات غیرحضوری را برای بانک‌ها، کارگزاران بیمه، بورس، پلتفرم‌های تبادل رمز ارز و سایر مجموعه‌هایی که در راستای ایجاد دولت الکترونیک، برای افزایش امنیت مبادلات خود نیاز به احراز هویت کاربران دارند، فراهم می‌آورد.
یو آیدی کار خود را از سال ۱۳۹۴ آغاز کرده است. این استارت‌آپ هویت احراز شده از چهره‌ی افراد را، به عنوان یک ویژگی منحصر به فرد بیومتریک، به صورت از راه دور تأیید می‌کند. خدمتی که به زودی با توسعه‌ی فزاینده‌ی بانک‌های دیجیتال و نئوبانک‌ها، بسیار ضروری و مهم خواهد شد.
فهرست خدمات یو آیدی
- تایید هویت دیجیتال
- خدمات SSO یا Single Sign On
- افتتاح حساب بانکی به صورت غیرحضوری
- افزایش سقف تراکنش‌های مالی
- اعطای وام به صورت آنلاین
- اعتبارسنجی غیرحضوری
- سرمایه‌گذاری‌های آنلاین
- صرافی‌های آنلاین و خرید فروش رمز ارز
- کاهش هزینه تراکنش‌ها
- افزایش امنیت
- ایجاد امکان مقیاس پذیری برای کسب و کارهای نوپا و ایده‌های نو
- فعال‌سازی سیم‌کارت
یو آیدی با توجه به خدماتی که ارائه می‌دهد، فعلاً رقیبی در ایران ندارد.
وب‌سایت رسمی یو آیدی: https://u-id.net
سخن پایانی
در این نوشتار چند استارت‌آپ فینتک موفق در کشور را بررسی کردیم. فلسفه‌ی وجودی و خدمات هرکدام را به تفکیک توضیح دادیم و رقیب‌های آنها را نیز نام بردیم. این به کاربران و صاحبان مشاغل فرصت می‌دهد استارت‌آپ‌های بیشتری را بشناسند و برای کسب و کار خود انتخاب‌های بیشتری پیش رو داشته باشند.
هر استارت‌آپی باید با توجه به نیازهای شخصی یا حرفه‌ای صورت انتخاب شود. قبل از هر اقدامی تمام جنبه‌های فینتک مورد نظر خود، نقاط قوت، نقاط ضعف و هزینه‌هایش را به دقت بررسی کنید تا خدمات با کیفیت‌تری دریافت کنید و تجربه‌ی بهتری از کار کردن با فینتک برگزیده‌ی خود به دست بیاورید.