علاقه به استفاده از «فناوری‌های مالی» در عصر ما، ریشه در گذشته دارد. در واقع شاید بتوان گفت از همان موقع که بشر دانش مالی را به وجود آورد، به دنبال آن فناوری مالی نیز، به عنوان موضوعی اجتناب‌ناپذیر، سر از حوزه‌ی علوم انسانی درآورد. دانستن این موضوع می‌تواند کنجکاوی ما را درباره تاریخچه فینتک و قدمت آن در زندگی بشر تحریک کند.
احتمالاً همه ما با کارت‌های اعتباری، دستگاه‌های خودپرداز، سوییفت و پرداخت‌های موبایلی آشنا هستیم. فناوری‌ها و دستاوردهای مالی‌ای که همگی بعد از جنگ جهانی دوم به وجود آمده‌اند. اغلب معرفی «پایانه بلومبرگ» به عنوان نقطه عطفی در تحول دیجیتال خدمات مالی شناخته می‌شود. اخیراً، رمز ارزها و هوش مصنوعی هم شروع به تغییر ابعاد پدیده‌های مالی کرده‌اند، به گونه‌ای که ما هنوز نمی‌توانیم آینده‌ی فناوری مالی را پیش‌بینی کنیم.
یک راه خوب برای آن که بتوانیم با تقریب قابل قبولی، آینده‌ی پدیده‌ای را پیش‌بینی کنیم، بررسی و تجزیه و تحلیل سیر تکاملی آن از بدو پیدایش تا این لحظه است. فینتک موضوعات جذاب و گوناگونی برای یادگرفتن و کاربردی کردن در زندگی واقعی دارد. بنابراین می‌توانیم امیدوار باشیم که تاریخچه‌ی کوتاه و مختصر فینتک نیز داستانی ارزشمند برای شنیدن باشد.
امروز می‌خواهیم به این موضوع بپردازیم که نوآوری‌های مالی و پیشرفت‌های فناوری چگونه طی هزاران سال، در بهبود شرایط زندگی و اقتصادی جوامع بشری نقش کلیدی داشته‌اند. در بررسی تاریخچه کوتاه فینتک با وندار همراه باشید.
تاریخچه فینتک با خط میخی شروع می‌شود
همه ما می‌دانیم خط میخی چیست. اما شاید این نکته که شروع تاریخچه فینتک با اختراع خط میخی پیوند خورده، برای بسیاری تازگی داشته باشد. خط میخی ابزاری برای حسابداری اولیه بود و برای انتقال داده‌ها استفاده می‌شد. چرتکه و لوح‌های خط میخی در دوران باستان نمونه‌های قابل توجهی هستند که نشان می‌دهند چگونه فناوری‌های جدید (در آن زمان) به ایجاد روش‌های جدید محاسبه، حسابداری و تجارت کمک کرده‌اند. سیستم نوشتاری خط میخی از ۳۱ قرن قبل از میلاد (حدود ۳۱۰۰ سال قبل از میلاد) تا قرن دوم پس از میلاد مورد استفاده قرار می‌گرفت. احتمالاً نوشته‌های اولیه هدف ساده‌ای داشته‌اند: شمارش مکاتبات. اعتقاد بر این است که پیشینیان ما در عصر برنز از این ابزار به عنوان اولین سیستم حسابداری استفاده می‌کردند.
ارتباطات همچنان بخش مهمی از فینتک باقی مانده است. زیرا فناوری‌های جدید به ما کمک می‌کنند تا داستان روند رشد را با استفاده از عنصر ضروری «داده» بیان کنیم. با توجه کردن به امور مالی از زاویه علوم انسانی، می‌توانیم ببینیم که در آن دوران خط میخی به افراد کمک کرده است تا مسئولیت زندگی مالی خود را خودشان بر عهده بگیرند.
مسیر تکامل تاریخچه فینتک از عهد عتیق می‌گذرد
با گذشت زمان، لوح‌های خط میخی و سکه‌های گلی جای خود را به نقره، به‌عنوان معیار ارزش، دادند. نقره (معروف به مثقال) قابلیت حمل و نقل داشت، عرضه مقدار نسبتاً ثابت و مشخصی از آن امکان‌پذیر بود و ارزش تزئینی و دکوری بالایی داشت. به همین دلیل به ابزار استاندارد داد و ستد تبدیل شد.
بابلی‌هایی که سومری‌ها را شکست داده و بین‌النهرین را تسخیر کردند، این استاندارد را برای گسترش تجارت و توسعه یک سیستم بانکی اولیه اعتبار بیشتری بخشیدند. فنون بانکداری مدرنی که امروزه از آنها استفاده می‌کنیم، مانند سپرده، بهره، وام و اعتبار اسنادی، در سیستم بابلی‌ها وجود داشته است. این پیشرفت‌ها باعث تجارت بیشتر، امکان اکتشاف بیشتر و گسترش علم شد.
با این حال، این فرایند توسعه، بدون مشکل هم نبوده است. به عنوان مثال، می‌شد ارزش نقره را با خطاهای اندازه‌گیری یا با افزودن ناخالصی کاهش داد. به مرور زمان این امر به قدری رایج شد که بعدها عهد عتیق در هشت بخش مختلف، دستکاری در ترازو یا میزان خلوص نقره را ممنوع کرد و ایجاد راه‌های نوآورانه‌تر و مطمئن‌تر برای جابجایی ذخایر ارزش بین بانک‌دار و مردم را به عنوان یک اصل ضروری واجب کرد.
پیشرفت در فناوری و ارتباطات به ایجاد یک سیستم مالی کمک می‌کند
در قرن هفتم پس از میلاد، چین اولین اسکناس‌های کاغذی را به عنوان جایگزینی برای سکه‌های استاندارد تولید کرد. سلسله سونگ با انتشار و پذیرش اسکناس‌های کاغذی که پشتوانه آنها ذخایر طلا بود، اولین مناقصه قانونی جهان را ایجاد کرد. ویژگی نامحسوس فزاینده پول، بهترین گواه بر ماهیت واقعی آن است. پیشرفت در فناوری، و به طرز جالبی در ارتباطات، به طور چند باره در طول تاریخ منجر به تغییر در نحوه برخورد ما با پول، اعتماد، هویت، نگهداری سوابق و سایر ویژگی‌های کلیدی یک سیستم مالی با عملکرد خوب شده است.
پایداری و فراگیر شدن علوم مالی ریشه در ایتالیای رنسانس دارد
از اولین روزهای پیدایش فینتک، مبتکران و خلاقان عرصه فناوری مالی همواره بر تأمین مالی پایدار و فراگیر متمرکز بوده‌اند. فراهم بودن منابع، دسترسی بیشتر ایجاد می‌کند، که می‌تواند به پیدایش نظام مالی طبقاتی بینجامد. در قرن پانزدهم، monti di pietà به وسیله‌ی خاندان با نفوذ فرانسیسکن و دولت‌های سکولار شهرهای ایتالیای مرکزی تأسیس شد. هدف از این اقدام، رسیدگی به نابرابری درآمد و شیوه‌های وام‌دهی مبتنی بر ربا، که به اعتقاد آنها رشد اقتصادی را خفه و طبقات پایین را ویران می‌کرد، بود. برخی مونتی دی پیتا را اجداد اتحادیه‌های اعتباری امروزی می‌دانند.
فین تک به طور مداوم نیازهای ارتباطی در امور مالی را برطرف می کند
عبارت «فناوری» در مفهوم فناوری مالی، ارتباطات را در طول اعصار ممکن کرده است. در سال ۱۸۵۶، جیووانی کاسلی «پانتلگراف» را اختراع کرد که مقدمه‌ای بر اختراع دستگاه فکس بود. این فناوری، بین شهرهای پاریس و لیون فرانسه کار می‌کرد و برای تأیید امضا در تراکنش‌های بانکی استفاده می‌شد.
اولین خاستگاه تجارت سیار، ریشه در یک بحران دیگر دارد
جان مینارد کینز که در سال ۱۹۱۸ همه‌گیری آنفولانزای اسپانیایی را از سر گذرانده بود، در کتاب خود با عنوان «پیامدهای اقتصادی صلح» در سال ۱۹۱۹ پیوند بین دانش مالی و فناوری را بررسی کرد. کینز پس از تأمل در تلاقی دیدگاه‌های خود درباره سیستم مالی آینده و فناوری‌های نوظهور در آن زمان، مشاهده کرد که یک فرد ساکن لندن می‌توانست چای صبحگاهی‌اش را در رختخواب بنوشد و مایحتاج خود را از طریق تلفن سفارش دهد: هر کالا یا محصولی را در هر نقطه از کره زمین، به هر مقداری که دلش بخواهد. بدیهی بود چنین فردی انتظار داشت سفارشش خیلی زود به دستش برسد و در منزلش به او تحویل داده شود. همزمان با کل این فرایند، او می‌توانست با همان ابزار، با ثروت خود، در منابع طبیعی و یا پروژه‌های کارآفرینی جدید در هر نقطه از جهان در ماجراجویی‌های مالی شریک شود، بدون کوچکترین تلاشی، بدون اندک دردسری.
فین تک از دیرباز یک ورزش گروهی بوده است
در سال ۱۹۹۳، اصطلاح «فناوری مالی» برای اولین بار توسط Citicorp استفاده شد، هنگامی که گروه کنسرسیوم فناوری خدمات مالی را بنیانگذاری کردند. این کنسرسیوم از بانک‌ها، ارائه‌دهندگان خدمات مالی، آزمایشگاه‌های ملی، دانشگاه‌ها و نمایندگان دولت تشکیل شده بود و هدف آن ارائه راه حل مشترک برای چالش‌های استفاده از فناوری در خدمات مالی بود.
در سال ۲۰۲۱، صنعت فینتک با دریافت بودجه جهانی ۹۱/۵ میلیارد دلاری، یک رکورد ثبت کرده است. این رقم تقریباً دو برابر بیشتر از بودجه مشابه آن در کل سال ۲۰۲۰ است. تنها در سه ماهه‌ی سوم، ۴۲ یونیکورن فینتک (یونیکورن اصطلاحی است که برای استارت‌آپ‌هایی با ارزش بیش از یک میلیارد دلار به کار می‌رود) ایجاد شد. عددی که تا پایان سال به مجموع ۲۰۰ یونیکورن رسید.
بنابر آنچه در تاریخچه کوتاه فینتک مرور شد، واضح است که فینتک در یک لحظه‌ی گرگ و میش به سر می‌برد، که البته چشم‌انداز آن روشن است. برخورد بحران و سرمایه، پذیرش ابزارهای دیجیتال را سریعتر از هر زمان دیگری در تاریخ به پیش برده است.
بیایید از این همین الان مثل کارآفرینان پیش از خودمان جسورانه فکر کنیم. پایداری و انعطاف برای مرحله بعدی خدمات مالی حیاتی هستند. همانطور که در طول تاریخ چنین بوده، بهترین ایده‌ها این قدرت را خواهند داشت که تغییرات مثبت در سراسر جهان را تسریع کنند و کسانی را که ممکن است از سیستم‌های مالی موجود کنار گذاشته شده‌اند، دوباره به بازی برگردانند.