بازیگران کلیدی در صنعت پرداخت آنلاین

دنیای صنعت پرداخت آنلاین مکانی گیج‌کننده است. اگر این جهان را به درستی نشناسید، به هر طرف که سر بگردانید آنچنان با اصطلاح‌ها، عبارت‌ها و تعریف‌های گوناگونی روبرو می‌شوید که احساس گم‌گشتگی و استیصال می‌کنید. نوآوری، اساس صنعت پرداخت آنلاین است. از آنجا که نوآوری، مثل یک رودخانه‌ی دائمی،  همواره در دنیای صنعت پرداخت آنلاین جریان دارد، رقابت و چشم و هم‌چشمی در صنعت پرداخت آنلاین را بسیار چالش برانگیزتر می‌کند.

رقابت بین چه کسانی؟ بازیگران کلیدی صنعت پرداخت ‌آنلاین. وقتی نوبت به بازیگران کلیدی این صنعت می‌رسد، یعنی همان کسانی که امکان مبادله‌ی پول با کالاها و خدمات را برای مصرف‌کنندگان و کسب‌ و کارها فراهم می‌کنند، چند نکته‌ی اساسی به ذهن متبادر می‌شود. در نگاه اول ممکن است اینطور به نظر برسد که «مگر فرقی هم می‌کند؟!» ولی نکته‌ی پیچیده‌ی این موضوع دقیقاً همین است و این چیزیست که امروز می‌خواهیم درباره‌اش صحبت کنیم.

در صنعت پرداخت آنلاین بازیکنان اصلی چه کسانی هستند؟

شبکه‌های کارتی، بانک‌های صادرکننده کارت، بانک‌های پذیرنده، درگاه‌های پرداخت، ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت (PSP) و سازمان‌های فروش مستقل (ISO) که در پشت صحنه کار می‌کنند، چارچوب پایدار و اساس چشم‌انداز صنعت پرداخت‌ آنلاین را تشکیل می‌دهند. در ادامه به معرفی تک‌تک آنها می‌پردایم.

برندها و شبکه های کارتی

ستون فقرات صنعت پرداخت، برندهای کارت‌های اعتباری هستند. احتمالاً اسم چند تا از آنها برایتان آشناست: ویزا کارت، مستر کارت، امریکن اکسپرس و دیسکاور. این برندها مسئول شبکه‌هایی هستند که تمام ارکان صنعت پرداخت را به هم متصل می‌کنند. آنها به طور مداوم در پشت صحنه حضور دارند تا روند پذیرش کارت‌های اعتباری را کنترل کنند و بر تراکنش‌های بین کسب و کارها و صادرکنندگان کارت اعتباری نظارت همیشگی داشته باشند.

برندهای کارت اعتباری همچنین مسئول ایجاد و اجرای قوانینی هستند که بر سیستم پردازش کارت اعتباری، استاندارد امنیت داده صنعت پرداخت کارتی (PCI)، حاکم است. این قوانین تضمین می‌کنند که هر کسی که اطلاعات کارت اعتباری را مدیریت می‌کند، این کار را در نهایت امنیت انجام می‌دهد.

بانک‌های صادر کننده کارت بانکی

در حالی که برندهای کارت اعتباری، شبکه‌ی پرداخت و استانداردهای امنیتی آن را تعریف می‌کنند، اما در واقع کارت اعتباری را خودشان صادر نمی‌کنند. اینجاست که بانک‌های صادر کننده وارد عمل می‌شوند. منظور از بانک‌های صادر کننده، مؤسسات مالی‌ای مانند Bank of America یا Royal Bank of Canada هستند که کارت‌های اعتباری را از طرف برندهای کارت اعتباری به مصرف‌کنندگان ارائه می‌کنند.

بانک صادر کننده مسئولیت حمایت مالی از تراکنش‌های انجام شده از سوی مصرف کننده یا دارنده‌ی کارت اعتباری را بر عهده دارد. تأمین وجه برای دارنده‌ی کارت اعتباری به طور بالقوه ریسک دارد. به همین دلیل است که بانک‌های صادر کننده برای هر تراکنش کارمزد دریافت می‌کنند. بانک صادر کننده به عنوان واسطه‌ای بین شبکه کارت اعتباری و بانکِ پذیرنده، برای تعیین این که آیا تراکنش تأیید یا رد می‌شود، عمل می‌کند.

بانک پذیرنده

منظور از «بانک پذیرنده» بانکی است که حساب مقصد در آن قرار دارد. در واقع وقتی خریدار محصولی را می‌خرد و هزینه‌ی آن را پرداخت می‌کند، بانکی که کارت او را صادر کرده بانک صادر کننده، و بانک فروشنده که مبلغ به آن واریز می‌شود، بانک پذیرنده محسوب می‌شود. بانک‌های پذیرنده مؤسسات مالی‌ای مانند «ولز فارگو» و «فِرست دیتا» هستند که تراکنش‌های کارت اعتباری و نقدی را به نمایندگی از فروشنده (ذی‌نفع) می‌پذیرند و پردازش می‌کنند.

روند پرداخت در بانک پذیرنده، تابع قراردادی است که بانک با کسب و کار (به عنوان فروشنده) منعقد می‌کند تا عملیات پذیرش تراکنش و پردازش فرایند پرداخت را برای او به عهده بگیرد. بر اساس این قرارداد، فروشنده و بانک پذیرنده توافق می‌کنند که بانک، موجودی تمام فعالیت‌های روزانه‌ی کارت، منهای هرگونه ریفاند، کارمزد مبادله، و کارمزد دریافت، را در حساب بانکی کسب‌ و کار تسویه کند.

بانک‌ پذیرنده  یک حساب تچاری برای فروشنده راه‌اندازی می‌کند و مسئولیت ریسک مالی مربوط به پردازش کارت‌های اعتباری و انتقال امن داده‌ها را بر عهده می‌گیرد.

درگاه پرداخت همه کاره، دروازه صنعت پرداخت آنلاین

یکی دیگر از مهم‌ترین بازیگران صنعت پرداخت آنلاین، درگاه پرداخت است. تجارت الکترونیک بدون درگاه پرداخت چه خواهد کرد؟ در فرایند خرید آنلاین، این بخش مهم از فناوری مسئول ارسال اطلاعاتِ پرداختِ مصرف‌کننده به بانک پذیرنده است، و این کار را به امن‌ترین شکل ممکن انجام می‌دهد.

هنگامی که یک خرید آنلاین انجام می‌شود، درگاه پرداخت با استفاده از رمزگذاری داده‌ها، اطلاعات را از فروشنده به بانک‌های پذیرنده و صادر کننده منتقل می‌کند. تنها در چند میلی ثانیه، درگاه پرداخت کارت اعتباری مصرف کننده را تأیید می‌کند، اطمینان حاصل می‌کند که موجودی کافی در دسترس است و سپس آن وجه را به حساب کسب و کار (فروشنده) ارسال می‌کند.

درباره‌ی درگاه پرداخت بانکی و تشخیص درگاه پرداخت امن بیشتر بخوانید.

ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت آنلاین

تا اینجا نقش‌های کلیدی صنعت پرداخت آنلاین را معرفی و تک‌تک آنها را توضیح دادیم. اما توضیح نقش ارائه دهندگان خدمات پرداخت آنلاین یا PSP ممکن است کمی پیچیده به نظر برسد. این شرکت‌ها یک حساب تجاری مشابه آنچه در بانک پذیرنده موجود است برای کسب و کار ایجاد می‌کنند. تنها تفاوت عمده‌ای که PSP با بانک پذیرنده دارد این است که پشتوانه‌ی مالی کسب و کار را فراهم نمی‌کند. این بخش همچنان نزد بانک پذیرنده محفوظ است. آنچه PSP انجام می‌دهد به طور خلاصه فراهم کردن یک حساب تجاری برای کسب و کار، اتصال آنها به درگاه پرداخت و تسهیل روند پرداخت آنلاین برای آنهاست.

همچنین PSP ممکن است مسئول ارائه خدماتی باشد که کسب و کارها برای پذیرش پرداخت‌ به آنها نیاز دارند. مانند پایانه‌های فروش یا پرداخت‌های دیجیتال.

برای این که بهتر با مفهوم PSP و تفاوت آن با شرکت‌های پرداخت‌یار آشنا شوید این مقاله را بخوانید.

سازمان های فروش مستقل

سازمان‌های فروش مستقل (ISO) شرکت‌های پردازش فرایند پرداخت شخص ثالثی‌اند که بر اساس قانون، مجاز به رسیدگی به حساب‌های تجاری و عمل به عنوان واسطه بین مشاغل و بانک‌هایشان هستند.

شاید بتوان ISO را معادل شرکت‌های پرداخت‌یاری در ایران در نظر گرفت. هرچند که این معادل‌سازی‌ها نمی‌تواند خیلی دقیق و مو به مو باشد. ISO روابط منحصر به فردی با مؤسسات مالی مانند ولز فارگو و فرست دیتا دارد که اساساً به آنها امکان فروش مجدد خدمات خود را می‌دهد. بانک‌ها پشتوانه‌ی مالی را ارائه می‌کنند در حالی که ISO مسئول رسیدگی به فعالیت‌های تجاری است. فعالیت‌هایی مثل راه‌اندازی حساب تجاری، ارائه‌ی فناوری پرداخت و کمک به نیازهای پردازش کسب‌ و کار.

همانطور که در ابتدا نیز اشاره کردیم، در صنعت پرداخت آنلاین عاصر زیادی در حال بازی هستند. ممکن است بپرسید این همه ساز و کار برای چیست؟ این همه درگاه‌های پرداخت، PSP و ISO که درباره‌ی آنها صحبت کردیم چه کسانی هستند؟ گستردگی و گوناگونی انواع خدمات پرداخت چطور به واسطه‌ی این زیرساخت‌ها و شرکت‌ها توجیه می‌شوند؟ و…

خب در اینجا می‌رسیم به همان نکته‌ای که در ابتدا گفتیم. «دنیای صنعت پرداخت آنلاین مکانی گیج‌کننده است.» اما خبر خوب این است که ما پاسخ تمام این سؤالات را داریم. وندار، آستارت‌آپی فراتر از یک پرداخت‌یار معمولی است. این جمله بار تبلیغاتی ندارد. وندار هم مجوزهای قانونی و هم زیرساخت لازم برای ارائه‌ی خدماتی فراتر از آنچه در محدوده‌ی پرداخت‌یاری تعریف شده را دارد. ارائه‌ی درگاه پرداخت، ارائه‌ی خدمات تسویه خودکار (دایرکت دبیت)، ارائه‌ی سرویس تسهیم خودکار و… تنها بخشی از خدمات وندار برای کسب و کارها و مدیریت مالی شخصی هستند.