معماری فنی پرداخت خودکار در وندار

پرداخت خودکار یا دایرکت‌دبیت (Direct Debit) یکی از جدیدترین و امن‌ترین روش‌های پرداخت مبتنی بر حساب در نظام بانکی ایران است. در این روش، کاربر به کسب‌وکار اجازه می‌دهد تا با سقف و تعداد برداشت محدود، در دوره‌های زمانی معین مانند ماهانه، مبلغی را از حساب بانکی او برداشت کند. این روش به‌صورت مستقیم بر بستر حساب بانکی انجام می‌شود و دیگر نیازی به کارت یا رمز دوم برای هر پرداخت وجود ندارد.

دایرکت‌دبیت را می‌توان یکی از امن‌ترین و کارآمدترین روش‌های پرداخت دانست، زیرا کاربر بدون نیاز به اطلاعات کارت تراکنش انجام می‌دهد. در شرایط فعلی که پرداخت‌های مبتنی بر حساب در ایران در حال رشد هستند، دایرکت‌دبیت به‌عنوان یکی از زیرساخت‌های اصلی بانکداری باز مطرح است.

معرفی سرویس پرداخت خودکار

سرویس پرداخت خودکار وندار بر اساس قرارداد سه‌جانبه‌ای بین کاربر، کسب‌وکار و بانک ایجاد می‌شود. پس از امضای این قرارداد، کاربر اجازه می‌دهد تا کسب‌وکار، در بازه‌های زمانی مشخص و تا سقف تعیین‌شده، از حساب بانکی او برداشت انجام دهد.

در این مدل، دو مؤلفه کلیدی وجود دارد:
۱. ایجاد مجوز پرداخت
۲. برداشت وجه

هر دو بخش از طریق وب‌سرویس‌های امن و استاندارد در دسترس هستند و تبادل اطلاعات بین بانک، کسب‌وکار و کاربر از طریق API انجام می‌شود. برای اطلاع‌رسانی وضعیت نهایی تراکنش‌ها نیز از وب‌هوک‌ها استفاده می‌شود.

برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به مقاله معرفی دایرکت دبیت مراجعه کنید.

مرحله اول: ایجاد مجوز پرداخت

اولین مرحله در فرآیند دایرکت‌دبیت، ایجاد مجوز پرداخت است. این مرحله زمانی انجام می‌شود که کاربر تصمیم می‌گیرد مجوز برداشت وجه از حساب خود را صادر کند. برای این کار، کسب‌وکار باید اطلاعات اولیه‌ای را از کاربر دریافت کرده و به سامانه وندار ارسال کند.

اطلاعات مورد نیاز برای ایجاد مجوز

در این مرحله، اطلاعات زیر باید از طریق API ارسال شود:

• کد بانک که از سرویس لیست بانک‌ها قابل دریافت است.
• شماره موبایل کاربر که با حساب بانکی او مرتبط است.
• آدرس بازگشتی یا callback_url که پس از تایید یا رد مجوز، کاربر به آن هدایت می‌شود.
• حداکثر تعداد برداشت مجاز در ماه.
• حداکثر مبلغ برداشت به ازای هر تراکنش، به واحد ریال.
• تاریخ انقضای مجوز که باید بعد از تاریخ روز جاری باشد و به‌صورت میلادی ثبت شود.

ارسال این داده‌ها باعث ایجاد درخواست مجوز پرداخت می‌شود. پس از آن، کاربر به صفحه بانک مربوطه منتقل می‌شود تا مجوز برداشت از حساب خود را تایید کند.
برای جزئیات بیشتر می‌توانید به صفحه مستندات فنی مربوطه مراجعه کنید.

هدایت کاربر به صفحه بانک

در مرحله بعد، کاربر به صفحه بانک هدایت می‌شود. در این صفحه، بانک جزئیات مجوز را به کاربر نمایش می‌دهد و پس از تأیید کاربر، مجوز برداشت ثبت می‌شود. سپس کاربر به آدرس بازگشتی تعیین‌شده هدایت می‌شود.
توجه داشته باشید که کاربر تنها می‌تواند با حساب‌های بانکی خود این خدمت را فعال کند و ملزم هست که حساب خودش را معرفی کند.

در صورت تأیید موفق، بانک شناسه مجوز (authorization_id) را همراه با وضعیت موفق به کسب‌وکار بازمی‌گرداند. در صورت رد مجوز یا بروز خطا، وضعیت ناموفق بازگردانده می‌شود.

ذخیره شناسه مجوز در پایگاه داده کسب‌وکار الزامی است، زیرا در تمام مراحل بعدی از جمله برداشت وجه، به این شناسه نیاز خواهد بود.
برای جزئیات بیشتر می‌توانید به صفحه مستندات فنی مربوطه مراجعه کنید.

تأیید نهایی مجوز

پس از بازگشت کاربر از بانک، باید با استفاده از شناسه مجوز، درخواست تأیید نهایی مجوز به وندار ارسال شود. این کار باعث می‌شود اطمینان حاصل شود که مجوز به‌درستی ثبت شده و قابل استفاده است.

وندار برای مدیریت مجوزها چند سرویس کمکی ارائه می‌دهد:

۱. سرویس لیست مجوزها، برای مشاهده مجوزهای فعال و غیرفعال.
۲. سرویس گزارش محاسبات تجمیعی مجوز، برای مشاهده تعداد و مبلغ برداشت‌ها و مدت اعتبار باقی‌مانده.
۳. سرویس لغو مجوز، برای لغو فوری مجوز از سمت کاربر.

وجود گزینه لغو مجوز در سامانه کسب‌وکار الزامی است و باید همیشه برای کاربر در دسترس باشد.
برای جزئیات بیشتر می‌توانید به صفحه مستندات فنی مربوطه مراجعه کنید.

مرحله دوم: ثبت درخواست برداشت وجه

پس از ایجاد و تأیید مجوز، کسب‌وکار می‌تواند درخواست برداشت وجه از حساب کاربر را ثبت کند. این مرحله معمولاً در دو حالت انجام می‌شود: برداشت در لحظه زمان اقدام کاربر و برداشت زمان‌بندی‌شده.

پارامترهای مورد نیاز برای ثبت برداشت وجه در پرداخت خودکار

در این مرحله، اطلاعات زیر باید در درخواست ارسال شود:

• شناسه مجوز (authorization_id) که نشان‌دهنده مجوز کاربر است.
• مبلغ برداشت به ریال.
• تاریخ برداشت در صورتی که برداشت به‌صورت زمان‌بندی‌شده باشد.
• پارامتر is_instant برای تعیین نوع برداشت؛ اگر مقدار آن ۱ باشد برداشت فوری انجام می‌شود و اگر ۰ باشد برداشت در آینده انجام خواهد شد.
• آدرس notify_url برای دریافت اطلاعیه جزئیات تراکنش از طریق وب‌هوک.

آدرس وب‌هوک باید معتبر و امن باشد. پس از انجام تراکنش، وضعیت نهایی برداشت از طریق این آدرس برای کسب‌وکار ارسال می‌شود. در حالت آزمایشی می‌توان از ابزارهایی مانند webhook.site برای بررسی صحت ارسال اطلاعات استفاده کرد.

ذخیره شناسه تراکنش

بعد از انجام تراکنش، سیستم وندار یک شناسه تراکنش اختصاصی صادر می‌کند. این شناسه باید در پایگاه داده ذخیره شود تا در صورت نیاز بتوان وضعیت تراکنش را پیگیری کرد.
برای جزئیات بیشتر می‌توانید به صفحه مستندات فنی مربوطه مراجعه کنید.

مشاهده و مدیریت برداشت‌ها

وندار مجموعه‌ای از سرویس‌ها برای مشاهده و مدیریت برداشت‌ها در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهد.

• سرویس مشاهده جزئیات برداشت وجه برای بررسی وضعیت هر تراکنش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• در برخی موارد، بانک اطلاعات حساب پرداخت‌کننده را با تأخیر ارسال می‌کند. بنابراین ممکن است اطلاعات حساب مشتری با فاصله زمانی به‌روزرسانی شود.
• سرویس استعلام بر اساس شناسه پیگیری، برای زمانی است که شناسه اختصاصی خود را هنگام ثبت درخواست ارسال کرده‌اید.
• سرویس لیست تراکنش‌های برداشت وجه برای دریافت گزارش کامل از تراکنش‌های مرتبط با یک مجوز به کار می‌رود.
• در نهایت، در صورتی که نیاز به استرداد وجه باشد، این کار از طریق شناسه برداشت انجام می‌شود. لغو برداشت وجه بر پایه وب‌سرویس باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه تیم‌های مالی خواهد شد.

ارتباط دایرکت‌دبیت با سرویس پل‌پی

پل‌پی سرویس جدیدی است که توسط شاپرک به‌عنوان نسل آینده پرداخت مبتنی بر حساب معرفی شده است. سرویس پرداخت خودکار پل‌پی در آینده نزدیک جایگزین پرداخت خودکار فعلی خواهد شد.
از نظر معماری فنی، ساختار پرداخت خودکار پل‌پی شباهت زیادی به دایرکت‌دبیت موجود دارد و از همان مدل مجوز سه‌جانبه بین کاربر، بانک و کسب‌وکار استفاده می‌کند. به همین دلیل، کسب‌وکارهایی که امروز برداشت مستقیم وندار را پیاده‌سازی کرده‌اند، در آینده برای اتصال به پل‌پی هزینه پیاده‌سازی بسیار کمتری خواهند داشت. نکته مهم دیگر این است که برای استفاده از سرویس پل‌پی، داشتن درگاه پرداخت وندار الزامی است. وندار با ارائه زیرساختی هماهنگ بین دایرکت‌دبیت و پل‌پی، مسیر گذار به پرداخت‌های حساب‌محور را برای کسب‌وکارهای ایرانی هموار کرده است.
در صورت تمایل می‌توانید از طریق مقاله معرفی پل‌پی با این خدمت آشنا شوید.

مزایای استفاده از برداشت خودکار

۱. کاهش هزینه‌های عملیاتی از طریق حذف تراکنش‌های دستی و بازگشت وجه‌های تکراری.
۲. افزایش پیش‌بینی‌پذیری جریان نقدی با پرداخت‌های دوره‌ای منظم.
۳. افزایش امنیت از طریق مجوزدهی رسمی بانک.
۴. بهبود تجربه کاربری به‌دلیل حذف نیاز به ورود اطلاعات کارت در هر پرداخت.
۵. سازگاری با بانکداری باز و سرویس‌های تعبیه‌شده مانند آوند.

دایرکت‌دبیت به‌ویژه برای کسب‌وکارهایی که دارای پرداخت‌های تکراری هستند مانند پلتفرم‌های اشتراکی، کارگزاری‌ها، شرکت‌های بیمه و سامانه‌های حمل‌ونقل شهری، مزیت رقابتی محسوب می‌شود.

دایرکت‌دبیت یکی از مهم‌ترین پیشرفت‌ها در حوزه بانکداری دیجیتال ایران است. این سرویس امکان انجام پرداخت خودکار، مطمئن و شفاف را برای کاربران و کسب‌وکارها فراهم می‌کند. معماری فنی آن بر پایه وب‌سرویس‌های امن و استاندارد طراحی شده و با مفاهیم بانکداری باز هم‌راستا است.

کسب‌وکارهایی که امروز زیرساخت فنی دایرکت‌دبیت را در سیستم‌های خود پیاده‌سازی می‌کنند، در آینده نزدیک و با گسترش سرویس پل‌پی، در موقعیت بهتری نسبت به رقبا قرار خواهند گرفت. وندار به‌عنوان پرداختیار رسمی بانک مرکزی، با ارائه مستندات فنی دقیق و پشتیبانی تخصصی، این مسیر را برای تیم‌های فنی و توسعه‌دهندگان تسهیل کرده است.

برای فعال‌سازی دایرکت‌دبیت، داشتن کسب‌وکار حقوقی الزامی است. داشتن خدمات پرداخت فعلی وندار، مانند درگاه پرداخت، در آینده امکان اتصال آسان به سرویس‌هایی مانند پل‌پی را نیز مهیا می‌سازد. برای اطلاعات از سایر خدمات می‌توانید به وب‌سایت وندار مراجعه کنید و یا با شماره ۰۲۱۹۲۰۰۱۷۸۰ با همکاران ما در ارتباط باشید.

سوالات متداول