در چند سال اخیر، حوزه فناوری مالی (فینتک) به طور مداوم در حال تکامل و پیشرفت بوده است. هر روز که می‌گذرد تغییرات قابل توجهی در صنعت فینتک رخ می‌دهد و به همین دلیل است که برای بانک‌ها و مؤسسات مالی (BFSIها) بسیار مهم است که ترندهای فینتک در سال ۲۰۲۲ را بشناسند.
ظهور فناوری‌های جدید در حوزه فینتک مانند هوش مصنوعی، بلاک چین و RPA (اتوماسیون فرآیند رباتیک) این امکان را برای BFSIها فراهم کرده است تا عملیات خود را دیجیتالی کنند. ما از گذشته شاهد تحولات بی‌شماری در زمینه فینتک بوده‌ایم، مانند پرداخت‌ها از طریق کیف پول الکترونیکی، معاملات سهام از طریق اپلیکیشن‌های موبایل و حتی درخواست آنلاین برای وام‌های مسکن.
اگرچه ترندهای فینتک در چند سال اخیر همچنان مطرح بوده‌اند، اما احتمالاً باید در سال ۲۰۲۲ منتظر تحولات جدیدی باشیم.
در سال ۲۰۲۲ تنها شاهد رشد صعودی، رونق و شکوفایی فینتک خواهیم بود
در دو سه سال اخیر، زمانی که همه‌گیری کووید -۱۹ دنیا را به شدت تحت تأثیر قرار داد، بسیاری از مشاغل در سراسر جهان با مسائلی از قبیل از دست دادن درآمد و حفظ مشتری مواجه شدند. تنها چند صنعت می‌توانند با تأثیر همه‌گیری مقابله کنند و صنعت بانکداری و مالی یکی از آن‌هاست. پشتوانه چنین صنایعی فناوری‌های مالی است.
در طول همه‌گیری، بازار فینتک شاهد رشد قابل توجهی بود؛ هم کسب‌و‌کارها و هم مشتریان به اهمیت پرداخت‌های بدون تماس (غیرحضوری) پی بردند.
یک نظرسنجی توسط وب سایت Plaid نشان داد که ۶۹ درصد از آمریکایی‌ها اپلیکیشن‌های فینتک را به عنوان راه نجات خود در طول همه‌گیری می‌شناسند. همچنین، ۷۳ درصد از آمریکایی‌ها معتقدند که فینتک یک فناوری جدید و نرمال است و حتی پس از همه‌گیری به استفاده از برنامه‌های آن ادامه خواهند داد.
به نظر می‌رسد نظرسنجی Plaid درست باشد، همانطور که در دسامبر سال گذشته، Statista پیش‌بینی کرد که میانگین ارزش تراکنش به ازای هر کاربر برای امور مالی جایگزین و ترند فینتک برای نئوبانکداری (بانکداری دیجیتال بدون هیچ شعبه فیزیکی) در آینده نزدیک به صورت تصاعدی رشد خواهد کرد.
برترین ترندهای فینتک؛ ۷ ترند برتر فینتک در سال ۲۰۲۲ که باید حواستان به آن‌ها باشد
اگرچه صنعت فینتک به طور کلی تا حد زیادی تقویت شده است، سال ۲۰۲۲ برای چندین حوزه از فناوری‌های مالی سال مطلوبی خواهد بود. در ادامه یک‌به‌یک با آن‌ها آشنا خواهیم شد.
۱. بانکداری از نوع صرفاً دیجیتال (Digital-Only Banking)
بانکداری دیجیتال برای مدت طولانی وجود داشته است، اما در چند سال اخیر، شاهد افزایش تعداد مؤسسات بانکی بوده‌ایم که فقط به صورت دیجیتال فعالیت می‌کنند.
این بانک‌ها خدمات مختلفی مانند مسترکارت‌های غیرحضوری، انتقال وجه P2P، حواله‌های بین‌المللی و غیره را ارائه می‌دهند.
در دسترس بودن زیرساخت‌های دیجیتال در عصر مدرن باعث شده تا بانک‌ها بتوانند نیاز مشتریان به مراجعه فیزیکی به بانک برای انجام تراکنش‌ها یا استفاده از سایر خدمات بانکی را به حداقل برسانند؛ و این سنگ بنای بانکداری فقط دیجیتال است.
بانک‌های فقط دیجیتال در یک بازه زمانی بسیار کوتاه، در سراسر جهان محبوبیت پیدا کرده‌اند. یکی دیگر از دلایل رشد این نوع بانک‌ها، هزینه عملیاتی کمتر آن‌ها به دلیل نیاز کمتر به زیرساخت و منابع انسانی است.
برخی از نمونه‌های معروف از این نوع بانک‌ها عبارتند از: Chime (ایالات متحده آمریکا)، Finn (ایالات متحده آمریکا)، Digibank (هند)، Fidor (آلمان)، Mashreq New (امارات متحده عربی) و Revolut (بریتانیا).
۲. رگ‌تک (RegTech)
افزایش دیجیتالی شدن صنعت BFSI انجام فعالیت‌های کلاهبرداری مانند پولشویی، فیشینگ، هک‌های سایبری و نقض اطلاعات را آسان‌تر می‌کند. راه‌حل‌های رگ تک از فناوری‌های هوش مصنوعی و ML پشتیبانی کرده و به صنعت بانکداری کمک می‌کنند تا از خود محافظت کند.
رگ‌تک که با نام فناوری‌های قانونگذاری (regulatory technologies) نیز شناخته می‌شود، به بانک‌ها و مؤسسات مالی کمک می‌کند تا فرآیندهای تطبیق (compliance) و رگولاتوری را مدیریت کنند. رگ‌تک یک اصطلاح جامع و مفهوم کلی است که از چندین راه حل فینتک تشکیل شده که برای گزارش‌دهی، تطبیق و نظارت طراحی شده‌اند.
مدیریت تطبیق بدون کمک فناوری دشوار است، به ویژه زمانی که یک موسسه بانکی و مالی تحت سناریوهای مختلف سیاسی و رگولاتوری فعالیت می‌کند. به عنوان مثال، قوانینی مانند مبارزه با پولشویی برای هر کشوری متفاوت است. این در حالی است که بررسی تطبیق برای کارهای ساده‌ای مانند KYC و کارهای پیچیده‌ای مثل مبارزه با پولشویی با استفاده از خدمات رگ‌تک می‌تواند بسیار ساده شود.
۳. بلاک‌چین
تحقیقات Markets and Markets نشان می‌دهد که بازار بلاک‌چین در بخش بانکی و مالی تا سال ۲۰۲۳ به ۲۲/۶ دلار میلیارد خواهد رسید.
با پیشرفت‌های متعددی که در جریان است، سال ۲۰۲۲ مطمئناً یک نقطه عطف برای فناوری بلاک‌چین در BFSI خواهد بود. در اینجا برخی از تحولات اخیر در این حوزه را بررسی خواهیم کرد:
افزایش تقاضا برای خدمات ابری- با افزایش پرداخت‌های کریپتو، تقاضا برای بلاک‌چین به عنوان یک سرویس به شدت افزایش خواهد یافت. بلاک‌چین به عنوان یک سرویس (Blockchain-as-a-service) یک راه حل مبتنی بر ابر است که به شرکت‌های فینتک امکان می‌دهد برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های خودشان را روی بلاک‌چین بسازند، میزبانی کرده و اجرا کنند. Nodesmith، Dragonchain، PayStand نمونه‌های رایج ارائه‌دهندگان بلاک‌چین به عنوان یک سرویس هستند.
امور مالی غیرمتمرکز نیاز به مقررات سیستماتیک دارد که به نام دیفای (DeFi) نیز شناخته می‌شود. دیفای شامل وام دادن ارزهای دیجیتال، ارسال آن‌ها یا سرمایه‌گذاری در رمزارزهاست. اکوسیستم دیفای به دلیل آنکه از رگولاتوری تبعیت نمی‌کند بر سر زبان‌ها افتاده و کسب‌وکارهای مشکوکی را در بازار دارد. سال گذشته بیش از ۱۰ میلیارد دلار اپلیکیشن‌های دیفای توسط سارقان از دست رفت. علاوه بر این، امور مالی غیرمتمرکز به طور فزاینده‌ای در حال تبدیل شدن به ابزاری محبوب برای پولشویی است. Chain analysis، یک پلتفرم داده بلاک چین، نشان داد که حدود ۶/۸ میلیارد دلار از طریق دیفای در سال ۲۰۲۱ منتقل شده است. بانک تسویه بین‌المللی (BIS) بر نیاز به قانونگذاری سیستماتیک فعالیت‌های دیفای در سطح بین‌المللی تأکید کرده است. ظاهراً دیفای در سال ۲۰۲۲ با چارچوب‌های جدید نظارتی مواجه خواهد شد.
استقبال بانک‌های سنتی از بلاک‌چین– نظرسنجی جهانی سال ۲۰۲۱ Deloitte نشان داد که ۷۶ درصد از مدیران بر این باورند که در آینده دارایی‌های دیجیتال جایگزینی برای ارزهای فیات خواهند بود. با نگاهی به سرمایه‌گذاری‌های اخیر توسط بازیگران بزرگ بانکی، به نظر می‌رسد بانک‌های سنتی از پتانسیل فناوری بلاک‌چین آگاه هستند. ۱۳ بانک برتر جهان (از نظر اندازه سرمایه) مبلغی بالغ بر ۳ میلیارد دلار در ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در واقع، این اتفاق از زمانی آغاز شد که جی پی مورگان-که خودش زمانی نسبت به کریپتو بدبین بود- یک صندوق بیت کوین را ثبت کرد و حتی ارز دیجیتال خودش را عرضه کرد.
یک محیط نظارتی جهانی برای ارزهای دیجیتال– پلتفرم اطلاعات بازار Blockdata گزارش داده که در سال ۲۰۲۱، شبکه بیت کوین هر سه ماه حدود ۴۸۹ میلیارد دلار را پردازش می‌کند. با وجود تقاضای جهانی برای ارزهای دیجیتال، نیاز به یک چارچوب جهانی وجود دارد. اخیراً، بانک BIS افشا کرده است که رگولاتورها در سرتاسر جهان در حال بحث بر سر راه‌اندازی یک چارچوب بین‌المللی برای ارزهای دیجیتال بوده‌اند. پیش‌نویس واقع‌بینانه این چارچوب قرار است امسال شکل بگیرد. وجود چنین چارچوبی مستلزم آن است که بازیگران بازار بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال استراتژی‌های خود را مجدداً طراحی کنند.
۴. بانکداری باز (Open Banking)
بانکداری باز یکی از ترندهای فینتک در سال ۲۰۲۲ است که سال گذشته نیز بسیار پرطرفدار بود. بانکداری باز تراکنش‌های مالی و به اشتراک‌گذاری اطلاعات را از طریق یک شبکه امن تسهیل می‌کند.
این فناوری تحول‌آفرین است و شکاف بین فینتکها و موسسات بانکی سنتی را پر می‌کند. اساساً، بانکداری باز، فینتکها و بانک‌ها را با امکان اشتراک‌گذاری اطلاعات در سراسر اکوسیستم بانکی و مالی گرد هم می‌آورد.
گزارشی که توسط Allied Market Research در سال ۲۰۱۸ منتشر شد، اعلام کرد که تولید پول در بازار بانکداری باز در سال ۲۰۱۸، ۲۹/۷ میلیارد دلار بوده و تا سال ۲۰۲۶، ۱۵/۴۳ میلیارد دلار خواهد بود.
۵. فراگیری یا شمول مالی (Financial Inclusion)
بر اساس گزارش بانک جهانی، ۶۹ درصد از جمعیت بزرگسال جهان (تقریباً ۳/۸ میلیارد نفر) دارای حساب بانکی یا یک حساب نزد یک ارائه‌دهنده موبایلی پول هستند. بقیه جمعیت بزرگسال یعنی ۱/۷ میلیارد نفر به خدمات بانکی دسترسی ندارند.
علاوه بر این، ۶۶٪ از افراد محروم از خدمات بانکی دارای یک دستگاه تلفن همراه هستند که می‌تواند بانکداری دیجیتال و خدمات مالی را تسهیل کند. اکثر جمعیت محروم از خدمات بانکی از کشورهای در حال توسعه بوده که در آن‌ها ضریب نفوذ دستگاه‌های تلفن همراه بالاست و فرصتی فوق‌العاده برای ارائه‌دهندگان خدمات فینتک ایجاد می‌کند.
توجه به این نکته لازم است که برای استفاده از خدمات بانکی لزوماً به گوشی هوشمند نیاز نیست. در کشور کنیا می‌توان خدمات پرداخت مانند m-pesa را از طریق یک تلفن همراه نیمه هوشمند (تنها با قابلیت اتصال به اینترنت) استفاده کرد.
شمول مالی یک ترند فینتک برای مصرف‌کننده است که رشد اقتصاد غیرنقدی را تسریع می‌کند.
۶. اتوماسیون فرآیند رباتیک (Robotic Process Automation)
اتوماسیون فرآیند رباتیک (RPA) شکلی از فناوری‌هایی است که در یک محیط بانکی و مالی برای خودکارسازی کارهای تکراری و پیش پا افتاده که به تلاش‌های انسانی نیاز دارند، اجرا می‌شوند.
برخلاف سایر گرایش‌های فینتک که می‌توانند به‌عنوان یک نهاد جداگانه عمل کنند، RPA در بانکداری و امور مالی یکی از ترندهای فینتک است که برای کاهش سرمایه انسانی طراحی شده است. BFSIها با استفاده از RPA می‌توانند خدمات خود را با هزینه بسیار کمتری ارائه دهند.
فرآیندهای بانکی و مالی که RPA می‌تواند به صورت خودکار انجام دهد شامل تسهیل عملکرد مشتری (customer onboarding)، بررسی‌های امنیتی، پردازش وام مسکن، مدیریت حساب، تراز آزمایشی، پردازش صورت مغایرت بانکی، خدمات مشتری و غیره است.
نمونه بسیار محبوب RPA در صنعت بانکداری و مالی، ربات‌های مجازی سخنگو (chatbot) است که توسط فناوری‌های محاوره‌ای مانند تشخیص گفتار و پردازش زبان طبیعی (NLP) فعال می‌شوند. چت بات‌های فینتک مبتنی بر هوش مصنوعی بوده و به طور فزاینده‌ای در حال تبدیل شدن به یک عنصر ضروری در خدمات مشتریان BFSI هستند.
۷. بانکداری ویدیویی (Video Banking)
همان طور که گفته شد تعداد بیشتری از FSIها در تلاش برای افزایش کارایی عملیاتی، از اتکای خود به شعبات فیزیکی کاسته و خدمات‌شان را به صورت آنلاین ارائه می‌کنند.
دریافت خدمات آنلاین یک شکاف قابل توجه در خدمات به جا می‌گذارد- مردم و تماس انسانی. BFSIها این شکاف را با اجرای بانکداری ویدیویی پر می‌کنند. از آنجایی که مشتریان می‌دانند که با یک انسان صحبت می‌کنند، بانکداری ویدیویی عامل اعتماد بین بانکی و موسسات مالی و مشتریان است.
در واقع، ۴۸ درصد از نسل جوان ایالات متحده تمایل دارند که بانکشان خدمات بانکداری ویدیویی را ارائه دهد. این یک وضعیت برد-برد است، زیرا ارائه خدمات از طریق بانکداری ویدیویی هزینه‌های عملیاتی را حداقل ۵۰ درصد کاهش می‌دهد.
بانکداری ویدیویی نه تنها از فناوری تماس ویدیویی استفاده می‌کند، بلکه می‌تواند از فناوری‌های پیشگامانه دیگری مانند تشخیص چهره نیز بهره ببرد. به عنوان مثال، بانک‌ها با استفاده از تشخیص چهره در کنار ویدئو بانک می‌توانند زمان درخواست وام را به تنها ۶ دقیقه کاهش دهند.
نتیجه‌گیری
روزهایی که بانکداری اینترنتی می‌توانست به تمام اهداف بانکداری آنلاین خدمت کند، گذشته است. مشتریان مدرن و امروزی می‌خواهند از بیشتر خدمات، خواه حمل‌ونقل، خرید یا حتی بانکداری فقط از طریق دستگاه‌های تلفن همراه خود استفاده کنند. از این رو، مشتریان علاقمند به تکنولوژی از بانک‌های خود انتظار دارند که نوآوری داشته باشند.
هر صنعت دیگری در سراسر جهان اکوسیستمی از ارائه محصولات و خدمات از طریق کانال‌های دیجیتال ایجاد کرده است. و اکنون زمان آن است که بانک‌ها و موسسات مالی از ترندهای فینتک در سال ۲۰۲۲ استقبال کنند تا بتوانند همگام با صنایع دیگر خود را به روز نگه دارند.